номзүй х. 225

Уур амьсгалын өөрчлөлт ба усны нэгдсэн менежмент -- Орон сууц, олон нийтийн барилгын ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн шаардлага -- Бие даасан /төвлөрсөн бус/ ус хангамжийн систем -- Бие даасан халуун ус хангамжийн систем -- Олон нийтийн барилгад хэрэглэх усанд тавигдах шаардлага байран ус цэвэрлэх төхөөрөмжүүд, Бие даасан ус хангамжийн системийн төлөвлөлт -- Бие даасан бохир ус зайлуулах систем -- Бохир усны анхдагч цэвэрлэгээ, септик -- Бохир усны биологийн цэвэрлэгээ -- Бохир усыг хөрсөөр шүүрүүлж цэвэрлэх -- Лаг үлдэцийг боловсруулах, усгүйжүүлэх технологи -- Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн туршилт, хяналт шинжилгээ, тохируулга -- Агааржуулалттай сайжруулсан нүхэн жорлон ба Экосан төрлийн байгууламжууд, Хуурай жорлонгийн систем, Ялзмаг үүсгэх жорлон ба цооног суллах үйлчилгээ -- Хууль, эрх зүйн орчин -- Хот суурин газрын ариун цэврийн байгууламжийн нийгмийн маркетинг -- Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн талаархи төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн боломж

Дэлхий нийтийн өмнө тавигдаж буй тулгамдсан асуудал бол сайжруулсан ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийг хүртээмжтэй болгох явдал юм. Дэлхийн хүн амын 50 орчим хувь нь сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжгүй, 884 гаруй сая хүн баталгаагүй ундны усны эх үүсвэрийг ашиглаж байна. Энэ нь хүн амын эрүүл мэндэд тэр тусмаа бага насны хүүхдэд маш хүндээр тусаж төрөл бүрийн халдварт өвчлөл, нас баралтын шалтгаан болсоор байна. Нэгдсэн Үндэстний байгууллагын Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн Хамтарсан хөтөлбөрийн хүрээнд найдвартай ус хангамж, шаардлага хангасан ариун цэврийн байгууламжийн хуртээмжгүй байдлыг 2015 он гэхэд 2 дахин бууруулах зорилтод хүрэхээр багагүй ажлыг гуүйцэтгээд байгаа билээ.

Төслийн үр дүнгийн нэгээхэн хэсэг болох бие даасан ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн технологийн талаар ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн инженерийн чиглэлээр мэргэшиж байгаа оюутан, инженер техникийн ажилтан нарт зориулан ШУТИС-ийн Хүрээлэн байгаа орчны инженерийн салбарын багш нарын боловсруулсан энэхүү сурах бичиг юм.

Монгол орон газар нутгийн хувьд том, хүн амын нягтрал багатай тул баг, сум гэсэн жижиг суурин олноор байдаг. Сүүлийн жилүүдэд суурин газрын сургууль, эмнэлэг, цэцэрлэг, төрийн захиргааны байгууллагууд өөрийн бие даасан системийг төлөвлөх болсон төдийгүй төвлөрсөн системээс алслагдсан газруудад амины орон сууцны болон төрөл бүрийн хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлал, үйлдвэрлэлийн цөөн тооны барилга, бүхий байгууламж, хотхон ихээр баригдаж, тэдгээрийн ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийг төлөвлөх, угсрах, ашиглахтай холбоотой техник, технологийн хүндрэлүүд ихээхэн гарах болсон. Тиймээс бие даасан инженерийн системийн талаарх мэдлэг, мэдээлэл зайлшгуй шаардлагатай байна.